Gatunki i odmiany marihuany / konopi

Konopie to rodzaj jednorocznej rośliny kwitnącej zaliczanej do rodziny konopiowatych. Zostały udomowione bardzo wcześnie, jeszcze w czasach neolitu [2], a ich powszechne stosowanie potwierdzają nie tylko liczne znaleziska archeologiczne, ale także późniejsze źródła pisane pochodzące ze starożytnych Chin, czy Grecji [3]. Niektórzy badacze uważają wręcz, że to właśnie gatunki marihuany były jednymi z najwcześniej uprawianych roślin [5]. Pierwotnie wykorzystywano ją w całości i to co najmniej na trzy sposoby – do jedzenia, leczniczo i jako źródło włókien, z których wytwarzano między innymi powrozy i odzież.

Nazwa Cannabis Sativa jako określenie konopi siewnych pojawiła się już pod koniec XVI wieku i ukuta została prawdopodobnie przez Ermolao Barbaro, a nie jak się powszechnie przyjmuje Leonharta Fuchsa [3]. Dwumianu tego użył również Karol Linneusz w monumentalnym dziele Species Plantarum (1753), gdzie zawarł opis wielu znanych mu gatunków roślin. Jednak już w 1785 roku Jean-Baptiste Lamarck neguje jego założenia i rozróżnia dwie odmiany konopi – Cannabis Sativa i Cannabis Indica. Według niego Sativa a Indica różną się nie tylko morfologią i pochodzeniem, ale również właściwościami – tę drugą traktuje jako roślinę typu narkotycznego. [4]

W XX wieku rosyjski badacz zauważył pewne różnice między odmianami marihuany a jednym z gatunków konopi rosnących w Rosji i nadał mu osobną nazwę – Cannabis Ruderalis (konopie dzikie). Obecnie jednak ze względu na niski poziom Δ-9-tetrahyokanabinolu odmiana ta nie jest uprawiana samodzielnie [1], wykorzystuje się natomiast do krzyżowania z takimi gatunkami jak Indica, czy Sativa.

Spór o to, jakie są gatunki marihuany, tak właściwie nie został rozstrzygnięty do dziś, a w zależności od przyjętych kryteriów Indicia i Sativa przez jednych badaczy traktowane są jako odrębne rośliny, przez innych zaś jako dwa podgatunki w obrębie jednego gatunku.

Sativa a Indica – morfologia roślin

Różnice między odmianami marihuany widoczne są już w morfologii tych roślin. Nazwą Cannabis Indica określa się najczęściej roślinę o wczesnym dojrzewaniu, szerokich listkach i zwartym pokroju. Natomiast marihuana Sativa jest dość wysoka – jej krzaki zazwyczaj sięgają około 1,5 metra, jednak mogą dorastać i do 3,5 metrów – a listki są wąskie i długie.

Obie odmiany konopi są zazwyczaj dwupienne, co oznacza, że poszczególne krzewy mają zdolność do wytwarzania tylko kwiatów męskich lub żeńskich, chociaż zdarzają się także rośliny z kwiatami obojnaczymi lub jednopienne – na jednym osobniku rosną wówczas dwa rodzaje kwiatów [4].

W środowisku naturalnym powszechne są również krzyżówki tworzone poprzez selekcję lub dobór naturalny, co jest konsekwencją wysokiej podatności na wzajemne zapylanie się odmian Indica i Sativa pomiędzy sobą. Taka hybryda może nie tylko lepiej się uprawiać w określonych warunkach, ale również sprawiać, że susz marihuany będzie miał założone parametry.

Działanie Sativa vs Indica

Poszczególne gatunki marihuany różnią się również zawartością kannabinoidów oraz terpenów. Czy to Indica, czy Sativa, obie, choć w różnym stężeniu, zawierają między innymi tetrahydrocannabinol (THC), który jest główną substancją psychoaktywną konopi oraz kannabidiol (CBD).

Ogólnie przyjmuje się, że odmiany konopi Indica wyróżniają się zazwyczaj nieco wyższą zawartością CBD, przy czym stosunek CBD do THC zbliżony jest do 1:1. Sativa zawiera natomiast więcej THC niż CBD, co też sprawia, że susz marihuany z niej pozyskiwany działa bardziej energetyzująco i pobudzająco. Porównując działanie Sativa vs Indica, warto więc odnieść się nie tylko do zawartości samego THC, ale również do jego stosunku z CBD jako substancji hamującej psychoaktywne działanie.

Odmiany konopi a ich zastosowanie

Właściwości konopi i różnice między odmianami marihuany sprawiają, że rośliny te są wykorzystywane nie tylko w przemyśle spożywczym, czy tekstylnym, ale także w farmakologii. Indica i Sativa, z uwagi na zróżnicowany skład chemiczny i obecność licznych kannabinoidów, mogą mieć zastosowanie między innymi w leczeniu przewlekłego bólu, nudności, stanów lękowych, czy depresji, przy czym susz marihuany Indica działa bardziej odprężająco i lepiej radzi sobie z niwelowaniem dolegliwości bólowych. Pomimo różnic pomiędzy gatunkami Sativa a Indica, obie odmiany konopi mogą służyć również do pozyskiwania naturalnego CBD, THC i innych kannabionidów, które następnie są wykorzystywane w produkcji leków.

Bibliografia:

Gloss D. An Overview of Products and Bias in Research. Neurotherapeutics. 2015 Oct;12(4):731-4. doi: 10.1007/s13311-015-0370-x. PMID: 26202343; PMCID: PMC4604179.
Hillig K., Genetic Evidence for Speciation in Cannabis (Cannabaceae), Genetic Resources and Crop Evolution, January 2005, 52(2):161-180, DOI:10.1007/s10722-003-4452-y.
McPartland, J.M. (2017). Cannabis sativa and Cannabis indica versus “Sativa” and “Indica”. In: Chandra, S., Lata, H., ElSohly, M. (eds) Cannabis sativa L. – Botany and Biotechnology. Springer, Cham. DOI:10.1007/978-3-319-54564-6_4.
Pollio A. The Name of Cannabis: A Short Guide for Nonbotanists. Cannabis Cannabinoid Res. 2016 Oct 1;1(1):234-238. doi: 10.1089/can.2016.0027. PMID: 28861494; PMCID: PMC5531363.
Żuk-Gołaszewska K., Gołaszewski J. 2018, Cannabis sativa L. – cultivation and quality of raw material. J. Elem., 23(3): 971-984. DOI: 10.5601/jelem.2017.22.3.1500.